อภินันท์ โตวรรณเกษม ‘บาติกภูเก็ต’ ผู้ถ่ายทอดอัตลักษณ์สู่ผืนผ้ากว่า 20 ปี

อุตสาหกรรมผ้าบาติกในประเทศไทยนั้นมีการผลิตกันมานานแล้ว โดยเฉพาะหลายจังหวัดในภาคใต้ รวมถึงตามแหล่งท่องเที่ยวที่ มีชื่อเสียงต่างๆ เช่น จังหวัดภูเก็ต ซึ่งการประยุกต์ผ้าบาติกไปเป็นผลิตภัณฑ์อื่น ไม่ว่าจะเป็น ผ้าเช็ดหน้า ผ้าพันคอ เสื้อผ้าสำเร็จรูป ผืนผ้าที่ใช้ประดับบ้าน ฯลฯ ล้วนสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผู้ประกอบธุรกิจได้เป็นอย่างดี…

“ผ้าบาติก” หรือ “ผ้าปาเต๊ะ” เป็นผ้าชนิดหนึ่งที่ผลิตโดยการใช้เทียนปิดในส่วนที่ไม่ต้องการให้ติดสี จากนั้นจึงระบาย แต้ม หรือย้อมในส่วนที่ต้องการให้ติดสีลงไปบนผ้าเพื่อให้เกิดลวดลายที่สวยงามตามต้องการ แม้ว่าการทำผ้าบาติกของไทยจะได้รับการเผยแพร่องค์ความรู้มาจากอินโดนีเซียและมาเลเซีย แต่ชาวไทยก็สามารถถ่ายทอดเอกลักษณ์และวิถีชีวิตความเป็นไทยลงไปบนผ้าบาติกด้วยความวิจิตรบรรจงได้อย่างงดงาม จนกลายเป็นสินค้าที่มีเสน่ห์เฉพาะ

ผ้าบาติก ภูมิปัญญาผ้าไทยที่สะท้อนวัฒนธรรมของชาวไทยถิ่นใต้ได้อย่างมีเสน่ห์น่าหลงใหลจนแพร่หลายเป็นที่นิยมอย่างมากในปัจจุบัน และ เป็นอีกหนึ่งแบรนด์ที่สร้างจุดขายให้แตกต่างกับคู่แข่งในตลาดผ้าบาติกด้วยกัน โดยการแต่งแต้มลวดลายอ่อนช้อยจากปลายพู่กันลงบนผ้าขาวสะอาด ภายใต้เทคนิคการเพนต์เฉพาะตัว

คุณอภินันท์ โตวรรณเกษม เป็นอีกบุคคลหนึ่ง ที่ยังคงสืบสานงานอัตลักษณ์สู่ผืนผ้าบาติกในปัจจุบันได้งดงามอย่างลงตัว แม้ปัจจุบันจะเป็นยุดสมัยที่มีเทคโนโลยีเข้ามาเผยแพร่และพัฒนาได้อย่างเต็มที่ ไม่เว้นแม่กระทั่งเทคโนโลยีการทำลวดลายลงบนผืนผ้าบาติก แต่คุณอภินันท์ก็ยังคงดำรงเอกลักษณ์เดิมไว้ ด้วยการทำมือ 100% ศิลปะบนผืนผ้าทุกชิ้นมีความประณีตละเอียดทุกลายเส้น จึงเรียกได้ว่า “ผ้าบาติก” คุณค่าที่สร้างสรรค์ด้วยคุณภาพ

สืบสานงานศิลป์ อัตลักษณ์ผ้าอาเซียน ?
“ผ้าบาติก เป็นภูมิปัญญาผ้าไทยที่สะท้อนวัฒนธรรมของชาวไทยถิ่นใต้ได้อย่างมีเสน่ห์น่าหลงใหลจนแพร่หลายเป็นที่นิยมอย่างมากในปัจจุบัน ผลิตภัณฑ์ผ้าบาติกของเรา คิดค้นและพยายามพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ จำหน่าย การเขียนลายโดยใช้เทียนเหมือนกับผ้าบาติกในพื้นที่อื่นๆและปรับเปลี่ยนเทคนิคเป็นการเพนต์ด้วยสีลงบนผืนผ้าเพื่อสร้างความโดดเด่นให้กับผลิตภัณฑ์ ตรงความต้องการของกลุ่มคนรุ่นใหม่และเก่าให้มีความเป็นสากล โดยมีการเพิ่มลายกราฟิกผสมผสานลวดลายดั้งเดิมอย่างลงตัว”

ประวัติความเป็นมา หรือ จุดเริ่มต้น?
“เป็นคนชอบงานศิลปะทั้ง ๆ ที่เรียนสายโฆษณา ต่อมาได้ซื้อภาพเขียนผ้าบาติกมาติดฝาผนังที่บ้าน และนั่งมองภาพเขียนผ้าบาติกแล้วสร้างจินตนาการขึ้นมา จึงอยากทดลองเขียนผ้าบาติกดูบ้าง จึงไปซื้อผ้าและอุปกรณ์มาทดลองทำ แรกๆ ผลงานไม่สวย แต่ก็ได้ทำตามความตั้งใจ เพราะมีใจรักในงานศิลปะการทำผ้าบาติก และได้ทำผ้าบาติกเป็นงานอดิเรกเรื่อยมาเป็นการฝึกฝนพัฒนาฝีมือขึ้นเรื่อยๆ”

ผ้าบาติกกับเทคโนโลยีใหม่ๆที่เข้ามา จะทำให้เอกลักษณ์เดิมหายไปหรือไม่ ?
“ด้วยเทคโนโลยีใหม่ สามารถทำให้เกิดในการทำลวดลายให้ดูคล้ายๆผ้าบาติก แต่จริงๆแล้วเป็นการพิมพ์แบบสกรีนและไม่เป็นที่นิยมและไม่ละเอียดเท่ากับผ้าบาติกทำมือ ซึ่งมันสามารถดูออก ส่วนการทำผ้าบาติกของเรานั้น นิยมทำมือ หรือที่เรียกว่า บาติกเพ้นท์ที่เขียนด้วยมือ ซึ่งมีเอกลักษณ์แตกต่าง”

อุปกรณ์ทั่วไปมีอะไรบ้าง ?

แปรงขนาดใหญ่หรือลูกกลิ้ง สำหรับทาน้ำยาเคลือบกันสีตก
กระป๋องพลาสติกขนาดเล็กสำหรับเก็บสีที่ผสมแล้ว
จานสีหรือรางพลาสติกสำหรับทำน้ำแข็งภายในตู้เย็นสำหรับผสมสีเพื่อระบายควรเป็นสีขาว
ดินสอ 2B หรือ 3B /ยางลบ /ไม้บรรทัดขนาดยาว
สายวัด /กรรไกร /คัดเตอร์
กะละมังหรือถังน้ำพลาสติกใช้ในการซักล้าง
ถุงมือยางใช้ป้องกันไม่ให้มือสัมผัสกับสารเคมีจากน้ำยาโซเดียมซิลิเกต
สบู่เหลวหรือผงซักฟอก

เทคนิค/เคล็ดลับในการผลิต ?
“ขณะทำผ้าบาติก การผสมน้ำเทียนต้องพอดี เวลาเขียนลายเส้นเทียนจะคมชัดและสวยงาม ไม่แตกง่าย สำหรับสีลงผ้าบาติกจะผสมน้ำอุ่นเพื่อให้สีแตกตัวได้ดี และมีสีสดสวย การผสมสีควรผสมให้พอดีในการใช้งาน ไม่ให้เหลือแต่ละครั้ง การเคลือบน้ำยากันสีตก ต้องทิ้งไว้อย่างน้อย 12 ชั่วโมง เพื่อให้น้ำยาทำปฏิกิริยาจับเนื้อผ้าให้คงทนยิ่งขึ้น เคล็ดลับ ต้องใส่ใจในการทำทุกขั้นตอนและมีสมาธิด้วย”

ลักษณะเด่นของผ้าบาติกที่บ้านบาติก ?
“ลักษณะเด่นของผ้าบาติกอยู่ที่สีและลวดลายอันคมชัดของภาพที่สามารถบอกอะไรได้หลายอย่างทั้งถิ่นที่มา วัฒนธรรมความเป็นอยู่ ธรรมชาติ เอกลักษณ์ของแหล่งผลิต หรือกระทั่งความรู้สึกนึกคิดของคนในท้องถิ่นนั้นๆ ซึ่งมีกรรมวิธีที่ซับซ้อนอยู่หลายกระบวนการทั้งพิมพ์เทียน แต้มสี ระบายสี ย้อมสี”

การดูแลรักษาผ้าบาติก ?
“เนื่องจากผ้าบาติกเป็นลายเขียนด้วยมือ จึงต้องมีการดูแลรักษาเป็นอย่างดีเพื่อให้ผ้ามีความสด ดังต่อไปนี้คือ การซักควรซักด้วยน้ำยาซักแห้งชนิดอ่อน ไม่แนะนำให้ซักด้วยเครื่องซักผ้าเพราะจะทำให้ผ้าไหมยับมากและรีดยาก ควรซักด้วยมือด้วยความนุ่มนวล”

คิดว่าต่อไปผ้าบาติกที่ยังคงเอกลักษณ์ดั้งเดิมจากเลือนหายไปหรือไม่ ?
“อาจารย์ขอบอกตรงนี้ก่อนว่า ผ้าบาติก ตอนนี้ถึงจุดอิ่มตัวแล้ว คือ ไม่ค่อยเป็นที่นิยมเท่าที่ควร ด้วยเรื่องเทคโนโลยีปัจจุบัน เด็กสมัยใหม่ และอีกหลายๆปัจจัยที่มีผลต่อผ้าบาติก แต่ก็ยังมีกลุ่มที่นิยมอยู่บ้างเล็กน้อย โดยเฉพาะกลุ่มวัยทำงาน หรือ ผู้สูงอายุ ไม่ก็กลุ่มผู้ที่ชื่นชอบงานศิลปะ และตอนนี้กลุ่มนักท่องเที่ยวที่นิยมก็เริ่มลดน้อยลง โดยเฉพาะจังหวัดภูเก็ต มีชาวรัสเซียเข้ามามากขึ้นกว่าเดิม และไม่ค่อยนิยมศิลปะผ้าบาติกด้วย”

แล้วแบบนี้จะยังคงดำเนินธุรกิจต่อไปได้อีกไหมในอนาคต ?
“จริงๆตอนนี้ก็มีออร์เดอร์เข้ามา จะทำออร์เดอร์มากกว่าขายหน้าร้าน หน้าร้านก็จะขายเรื่อยๆ”

“สิ่งสำคัญต้องประณีต พิถีพิถัน ไม่ว่าจะเป็นการเพนท์ลาย ลงสี เขียนเทียน การออกแบบ การเย็บ รวมถึงการเลือกเนื้อผ้า เจาะจงเฉพาะคอตตอลแท้ 100% เนื้อผ้าจะนิ่ม รีดง่าย ไม่เป็นขุย เบาสบาย มีความเงาสวยงาม ขณะเดียวกันก็ออกแบบบรรจุภัณฑ์ให้ดูดีเหมาะสมกับคุณภาพสินค้า ก่อนส่งมอบให้ลูกค้าป้าต้องตรวจเช็คอย่างละเอียดทุกครั้ง”

ผู้ที่อยากจะได้ความรู้เกี่ยวกับงานผ้าบาติก อาจารย์ยินดีจะถ่ายทอดความรู้ให้ หรือเ ข้าไปเลือกชมและซื้อสินค้าได้ที่..

ร้านบ้านบาติก 10/15 หมู่4 ถนนวิเศษ ตำบลราไวย์ อำเภอเมือง จังหวัดภูเก็ต
โทร.076-384061 หรือ 089-7240951
อีเมล์ : batikhouse@hotmail.com
เว็บไซต์ : www.phuket-batikhouse.1001sitesweb.com

ติดตามผลงานผ้าบาติกหรือสนใจสินค้าคลิกที่นี่