ชาวจีนผู้เปลี่ยนโฉมเมืองภูเก็ต

ความเป็นเมืองภูเก็ตที่เราสัมผัสได้ทุกวันนี้ ไม่ว่าจะเป็นตึกรามบ้านช่อง อาหารการกิน การแต่งกาย วิถีชีวิตและงานประเพณีล้วนแต่มีวัฒนธรรมจีนเข้าเป็นองค์ประกอบที่สำคัญอยู่มากทีเดียว ต่อคำถามว่า ชาวจีนได้ทะลักเข้ามาอยู่ภูเก็ตตั้งแต่เมื่อไหร่นั้น เรามาอ่านคำตอบพร้อมๆกันเลยค่ะ

การจะตอบคำถามนี้คงต้องย้อนไปถึงกลางคริสต์ศตวรรษที่ 19 เมื่อนักวิทยาศาสตร์ค้นพบว่าการเอาดีบุกไปเคลือบเหล็กจะสามารถป้องกันสนิมได้ การต้องการเหล็กเคลือบดีบุกไปทำกระป๋องบรรจุอาหารจึงมีความต้องการปริมาณมหาศาลในยุโรป ตอนนั้นอังกฤษมาตั้งบริษัท English East India ในปีนัง เป็นศูนย์กลางในการทำการค้าและรับซื้อแร่ดีบุกในเอเชีย ทำให้การขนส่งดีบุกไปขายสะดวกมากยิ่งขึ้น ประกอบกับรัฐไทยเลิกผูกขาดธุรกิจดีบุก อนุญาติให้ราษฏรสามารถขุดแร่ขายได้อย่างอิสระ ปัจจัยนี้ก่อให้เกิดความกระตือรือร้นในการเพิ่มผลผลิตดีบุกของเกาะแห่งนี้

ความต้องการดีบุกอย่างมากในช่วงเวลานั้น ก่อให้เกิดการขาดแคลนแรงงานอย่างรุนแรง เจ้าเมืองภูเก็ตในสมันนั้นจึงเดินทางไปหากรรมกรจีน โดยว่าจ้างคนจีนจากกรุงเทพประมาณ 300 คน และคนจีนจากปีนังอีกจำนวนมากมาทำงาน ส่วนใหญ่เป็นคนจีนที่พูดภาษาฮกเกี้ยน

ชาวจีนที่อยู่ทางภาคใต้ของประเทศจีนเช่น ชาวจีนจากมณฑลฮกเกี้ยน กวางตุ้ง ไหหลำ สามารถออกทะเลได้ง่ายจึงมีชาวจีนจากพื้นที่เหล่านี้อพยพมาทำงานในเอเชียอาคเนย์เป็นจำนวนมาก

ผู้อพยพชาวจีนเหล่านี้ทิ้งประเทศอันเนื่องจากความยากลำบาก อันเกิดจากเศรษฐกิจที่ตกต่ำ ปัญหาสงครามกลางเมือง และภัยพิบัติทางธรรมชาติ เพื่อมาแสวงหาโอกาสทางการงานและชีวิตที่ดีกว่า คนจีนที่อพยพลงมานี้มี 2 ประเภท แบ่งเป็นประเภทที่มาโดยอิสระกับประเภทที่มีสังกัด ( Indentured Labor ) ชาวจีนอพยพหลายคนถูกนำมาจากเมืองจีนผ่านปีนังก่อนที่จะถูกส่งไปอยู่เมืองอื่น อาทิ ภูเก็ต เมดาน ( ในอินโดเนเชีย ) คนจีนเหล่านี้จะถูกลงทะเบียนและทำเครื่องหมายเพื่อป้องกันการหลบหนี

จำนวนชาวจีนในภูเก็ต

เนื่องจากกระแสการอพยพของคนจีนโดยมากมาจาก มณฑลฮกเกี้ยน สิงคโปร์ และ ปีนัง ทำให้คนจีนในภูเก็ตมีจำนวนทวีเพิ่มขึ้นอย่างมากและเป็นประชากรส่วนใหญ่ในจังหวัดภูเก็ต

•  พ.ศ. 2389 มีคนจีน”ผูกปี้” (จ่ายภาษี) ทั้งสิ้น 197 คน 
• พ.ศ .2407 จำนวนชาวเพิ่มขึ้นเป็น 7,002 คน 
• พ.ศ. 2420 มีชาวจีน 8,984 คน 
• พ.ศ 2413 นายแบรดเลย์ ชาวอังกฤษ ได้มาสำรวจภูเก็ตพบว่ามีคนจีนถึง 28,000 คน 
• พ.ศ. 2427 เพิ่มเป็น 40,000 คน 
• พ.ศ. 2446 มีชาวจีนเพิ่มขึ้นอีกจำนวน 32,000 คน
• แต่เป็นที่น่าตกใจในปี พ.ศ. 2478 พบชาวจีนในภูเก็ตเพียง 11,350 คน และมีคนไทย 15,188 คน
• ปัจจุบันประชากรส่วนใหญ่ของจังหวัดภูเก็ตเป็นชาวจีนฮกเกี้ยนโดยส่วนมากและกลายเป็นชาวไทยเชื้อสายจีนฮกเกี้ยนภูเก็ต หรือเรียกอีกอย่างว่า บาบ๋าภูเก็ต

ผืนดินอันอุดมสมบูรณ์ด้วยทรัพยากรแร่ดีบุก เปิดโอกาสให้ผู้ที่เข้าอาศัยอยู่ในภูเก็ตสามารถสร้างฐานะได้อย่างมั่นคงโดยเฉพาะชาวจีนที่มีนิสัยขยันขันแข็ง หนังเอาเบาสู้ มัธยัสถ์ อดทนและมีทักษะทางการค้าทำให้กุลีจีนหลายคนถีบตัวจากกรรมกรหรือผู้ทำการค้าเล็กๆน้อยๆ ก้าวมาเป็นนายเหมืองอย่างเต็มภาคภูมิ เศรษฐีกลุ่มนี้บางคนเป็นคนจีนมาจากปีนัง บ้างก็มาจากเมืองจีนโดยตรง ส่วนใหญ่เป็นจีนฮกเกี้ยน